جشنواره بین المللی فیلم ونیز بخشی از دوسالانه ونیزاست. هدف از این جشنواره افزایش آگاهی و شناساندن سینمای بین‌المللی در شکل های مختلف آن یعنی هنر، سرگرمی و صنعت با روح حاکم بر این جشنواره آزادی و گفتگو است. در کنار این جشنواره همچنین برای ایجاد درک بهتر تاریخ سینما،مرور آثار سینمایی گذشته و ادای احترام به چهره های اثرگذار برگزار می شود.

امسال هشتادمین جشنواره (۲۰۲۳) است. این جشنواره از ۳۰ اوت تا ۹ سپتامبر ۲۰۲۳ در ونیز لیدو برگزار خواهد شد. FIAPF (فدراسیون بین‌المللی تولیدکنندگان فیلم) این رویداد هنری را به رسمیت شناخته است.

نگاهی به جدول زمانی برگزاری جشنواره های گذشته

۱۸۹۵: تاریخچه “دوسالانه ونیز” به سال ۱۸۹۵ باز می گردد. زمانی که اولین نمایشگاه بین المللی هنر برگزار شد.

۱۹۳۰:دوسالانه ونیز با فرمان سلطنتی در سال ۱۹۳۰ به هیاتی مستقل تبدیل شد و تأمین مالی و اساسنامه هیات مدیره در سال ۱۹۳۱ انجام شد. با این تحول، دوسالانه از کنترل شورای شهر ونیز خارج و به دولت فاشیست ایتالیا انتقال یافت.

در طول دهه ۱۹۳۰، هم دولت و هم شهروندان ایتالیایی به فیلم علاقه داشتند. در واقع، از پولی که ایتالیایی ها برای رویدادهای فرهنگی یا ورزشی خرج کردند، بیشتر آن صرف فیلم شد. اکثر فیلم های نمایش داده شده در ایتالیا آمریکایی بودند، که منجر به دخالت دولت در صنعت فیلم و اشتیاق به تجلیل از فرهنگ ایتالیا شد. علاوه بر این در سال های ۱۹۲۹ و ۱۹۳۰ که «رکود بزرگ» آمریکا اتفاق افتاد،اقتصاد محلی ایتالیا قطعاً به تقویت نیاز داشت.

با در نظر گرفتن این موضوع، جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز توسط جوزپه ولپی، لوسیانو دی فیو و آنتونیو ماراینی در سال ۱۹۳۲ ایجاد شد.

به سبب افزایش بودجه و انگیزه ارائه شده، رویدادهای جدیدی در جشنواره برپا شد نظیر موسیقی، سینما و تئاتر و دوسالانه ویژگی چند رشته ای را که تا امروز دارد به خود گرفت.

۱۹۳۲: جشنواره فیلم برای اولین بار برگزار شد.

جشنواره با نمایش فیلم آمریکایی «دکتر جکیل و آقای هاید» افتتاح شد. در مجموع ۹ کشور شرکت کردند. با این حال، در جشنواره اول هیچ جایزه ای داده نشد، اما یک نظر سنجی از تماشاگران برگزار شد تا مشخص شود کدام فیلم ها و اجراها قابل ستایش هستند.

فیلم فرانسوی “À Nous la Liberté” به عنوان خنده دارترین فیلم انتخاب شد. «گناه مادلون کلودت» به عنوان تکان دهنده ترین فیلم و ستاره آن هلن هیز بهترین بازیگر زن انتخاب شد. اورجینال ترین فیلم به «دکتر جکیل و آقای هاید» داده شد و فردریک مارچ، بازیگر اصلی آن به عنوان بهترین بازیگر مرد انتخاب شد. با وجود این موفقیت اما جشنواره در سال بعد برگزار نشد.

۱۹۳۴: این جشنواره به عنوان یک رویداد سالانه اعلام شد و مشارکت از ۹ کشور به هفده کشور افزایش یافت. همچنین اولین جوایز رسمی خود، یعنی “جام موسولینی” را اهدا کرد. هفده جایزه اهدا شد: چهارده جایزه به فیلم و سه جایزه به افراد. پنج فیلم جوایز افتخاری دریافت کردند.

۱۹۳۶: اما دوسال بعد یکی دیگر از تحولات مهم جشنواره رقم خورد. قانونی که توسط وزارت فرهنگ عامه تدوین شد، جشنواره را به یک نهاد مستقل و جدا از دوسالانه اصلی ونیز تبدیل کرد. این امر به سازمان های فاشیست دیگری مانند وزارت سینما و فدراسیون ملی صنایع سرگرمی فاشیست اجازه داد کنترل جشنواره را در دست بگیرد.

۱۹۳۷:جشنواره پنجم شاهد تأسیس خانه دائمی خود، Palazzo del Cinema بود که بر روی لیدو ساخته شد که از آن زمان تاکنون محل برگزاری جشنواره فیلم ونیز بوده است، به استثنای سه سال از سال ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۲(جنگ جهانی دوم) که جشنواره به دلیل ترس از بمباران خارج از ونیز برگزار شد.

۱۹۳۹: به دنبال وقوع جنگ جهانی دوم، فعالیت های بینال در سپتامبر ۱۹۴۲ متوقف شدو بین سال‌های ۱۹۴۳ و ۱۹۴۵ به حالت تعلیق درآمد.

۱۹۴۶: این جشنواره پس از جنگ از سر گرفته شد و برای اولین بار در ماه سپتامبر برگزار شد. این همزمان با جشنواره تازه متولد شده فیلم کن بود که در بهار همان سال برگزار شد.

۱۹۴۷جشنواره این سال میزبان نود هزار شرکت کننده بود که یکی از موفق ترین جشنواره ها در تاریخ خود محسوب می شود.

۱۹۵۱ : فدراسیون بین المللی انجمن های تهیه کنندگان فیلم (FIAPF)، به طور رسمی جشنواره ونیز را تأیید کرد.

FIAPF، در سال ۱۹۳۳ ایجاد شد سازمانی است متشکل از ۳۶ انجمن عضو از ۳۰ کشور پیشرو تولید سمعی و بصری. دبیرخانه آن در بروکسل، بلژیک واقع شده است. FIAPF همچنین مسئول تنظیم مهمترین جشنواره های بین المللی فیلم است.

۱۹۶۹ تا ۱۹۷۹: ناآرامی های اجتماعی و سیاسی ۱۹۶۸ به بعد، به اصطلاح “سال های سرب”، بازتاب شدیدی بر دوسالانه ونیز داشت. جایزه ای اهدا نشد و جشنواره به حالت غیررقابتی دوره اول بازگشت. در سالهای ۱۹۷۳، ۱۹۷۷ و ۱۹۷۸; جشنواره حتی برگزار نشد. شیر طلایی نیز تا سال ۱۹۸۰ به جشنواره باز نگشت.

۱۹۷۹-۱۹۸۳:”تولد دوباره” مورد انتظار در سال ۱۹۷۹، اتفاق افتاد و جشنواره رفته رفته در پی کسب اعتبار بین المللی از دست رفته خود برآمد. دهه ۱۹۸۰ به عنوان “دوره طلایی” جشنواره بینال فیلم ونیز در نظر گرفته می شود.

۱۹۸۷: جشنواره فیلم ونیز دوباره تمدید شد و مورد حمایت عموم مردم قرار گرفت. جستجوی مداوم برای نویسندگان جدید و آثار غیرمعمول، این جشنواره را به سمت فیلم های هندی، لبنانی، سوئیسی، نروژی، کره ای و ترکیه ای سوق داد.

۱۹۸۸: این دوره جشنواره با فیلم جنجالی «آخرین وسوسه مسیح» ساخته مارتین اسکورسیزی و کشف کارگردان اسپانیایی پدرو آلمودوار به یادگار مانده است. «افق‌ها»، «رویدادهای ویژه» و «شب» نیز آثار جشنواره ونیز را غنی کردند.

۱۹۹۲-۹۶: رویداد این سال را حول سه ایده اصلی سازماندهی کردند به عبارتی بازسازی منطقه Palazzo del Cinema ونیز لیدو، تبدیل ونیز به پایتخت فیلم و تشویق مهمانان بین المللی و کارگردانان بزرگ برای بازگشت به جشنواره فیلم ونیز.

۲۰۰۱: جشنواره بینال فیلم ونیز با ایجاد بخش «سینمای حال» آزمایش‌های جدیدی را ترویج کرد این برای اولین بار باعث شد فیلم‌های «حاشیه‌ای» و «نوآورانه» جایزه بگیرند. نقطه برجسته آن سال ها، نمایش پس از مرگ آخرین اثر استنلی کوبریک، “چشم های کاملا بسته” بود.

۲۰۰۲: خبر مهم جشنواره فیلم ونیز ۲۰۰۲، بخش «بالادست» بود که فیلم هایی با نشاط و اصالت خاص را ارائه می کرد.

۲۰۰۴: «سینمای دیجیتال» فناوری های دیجیتال جدید را پیشنهاد کرد. “تاریخ مخفی سینمای ایتالیا” و “تاریخ مخفی سینمای آسیا”؛ انیمیشن سال های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ جشنواره فیلم ونیز در لیدو بخش نگاهی به گذشته را تشکیل می داد.

در این سال جشنواره فیلم مستقل و موازی Le Giornate degli Autori که به آن «روزهای ونیز» نیز می‌گویندایجاد شد.

۲۰۱۱: طی سالهای اخیر، جشنواره خود را به عنوان سکوی پرتاب اسکار معرفی کرد. افزایش حضور فیلم های آمریکایی و میزبانی اولین نمایش جهانی فیلم های برنده اسکار مانند جاذبه (۲۰۱۳)، مرد پرنده (۲۰۱۴)، نورافکن (۲۰۱۵)، لا لا لند (۲۰۱۶)، شکل آب (۲۰۱۷)، Favorite (2018)، Roma (2018)، Joker (2019) و Nomadland (2020).

۲۰۱۳: برای جشن گرفتن هفتادمین دوره جشنواره، بخش جدید Venezia 70 – Future Reloaded” ایجاد شد.

۲۰۱۷: این سال بخش جدیدی برای فیلم های واقعیت مجازی (VR) معرفی شد.

انکارناپذیر است که جشنواره فیلم ونیز با کشف فیلمسازان، هنرمندان و  نوآوران جدید، تأثیر زیادی بر تاریخ سینما داشته است.

رییس جشنواره ونیز

رئیس بینال ونیز به عنوان نمایند شریک مالی ، مقامات دولتی و رسانه ها است. او هر ۴ سال یک بار توسط وزارت میراث فرهنگی ایتالیا انتخاب می شود. رئیس فعلی روبرتو سیکوتو است که در ۲۷ ژانویه ۲۰۲۰ منصوب شد.

انتصاب مدیر فعلی آلبرتو باربرا، برای ۴ سال دیگر تا سال ۲۰۲۴ در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۰ تمدید شد. او مسئول هماهنگی رویدادها است و توسط رئیس بینال ونیز و نمایندگان آن انتخاب می شود.

فیلم های به نمایش در آمده به زبان اصلی خود با زیرنویس ایتالیایی و انگلیسی اکران می شوند.

ترتیب برنامه ها

1. بخش اصلی

مسابقات Venezia 78. یک مسابقه بین المللی شامل حداکثر ۲۱ فیلم بلند غیر رقابتی است.

2. بخش های خودگردان و موازی که ردیف آنها طبق مقررات خود انتخاب می شود عبارتند از:

هفته بین‌المللی منتقدان فیلم ونیز (Settimana Internazionale della Critica)، بخش مستقل و موازی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز است که توسط اتحادیه منتقدان فیلم ایتالیا (SNCCI) برگزار می‌شود. این برنامه شامل منتخبی از هفت فیلم اول در رقابت و دو رویداد ویژه خارج از رقابت است.

مکان ها و فضاهای بیرونی

PALAZZO DEL CINEMA. Palazzo del Cinema on the Lido، مقر اصلی جشنواره بین المللی فیلم ونیز است. سالا گرانده (۱۰۳۲ کرسی)،سالا دارسنا (۱۴۰۹ کرسی)،سالا زورزی (۴۸ کرسی)وسالا پارسینتی (۱۱۹ کرسی)

ALA-BIENNALE. یک سالن نمایش موقت، که میزبان نمایش های عمومی برای عموم است. این مکان دارای بیشترین مخاطب جشنواره است و ظرفیت ۱۷۶۰ صندلی دارد.

سالا ژیاردینو که در سال ۲۰۱۶ افتتاح شد، فضایی به ابعاد ۳۵ در ۲۵ متر با ارتفاع ۱۱ متر است. این تئاتر میزبان ۴۴۶ صندلی، با صفحه نمایش ۶ در ۱۴ متر است و مجهز به پیشرفته ترین فناوری ها: Dolby 7.1، امکان نمایش سه بعدی، فیلم و دیجیتال است.

همچنین چند منطقه در فضای باز در نظر گرفته شده است.

رویدادهای جانبی LIDO

در طول دوره نمایشگاه، Lido تقویمی از رویدادهای جانبی شامل نمایشگاه ها، ارائه ها، مهمانی ها و کلوپ هایی را ارائه می دهد که تمام شب باز هستند.

هر شب با حضور بازیگران و کارگردانان، نشست‌ها، ارائه‌ها و مصاحبه‌ها برنامه‌های «نمایش شبانه» فیلم‌های جشنواره فیلم ونیز در سالا گرانده را غنی‌تر می‌کنند.

هشتادمین جشنواره بین المللی فیلم ونیز (۲۰۲۳)

این جشنواره از ۳۰ اوت تا ۹ سپتامبر ۲۰۲۳ در ونیز لیدو برگزار خواهد شد.

نویسنده: طاهره نبی اللهی قهفرخی